ACELE KAMULAŞTIRMA NEDİR? KAMULAŞTIRMA SÜRECİ AVUKATI
Acele Kamulaştırma Müessesesi 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 27. Maddesinde düzenlenmiştir. Acele kamulaştırma istisnai bir hal olup olağanüstü sayılabilecek birtakım hal ve koşullarda uygulanabilmektedir. ACELE KAMULAŞTIRMA Madde 27 3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya aceleliğine Bakanlar Kurulunca karar alınacak hallerde veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olan taşınmaz malların kamulaştırılmasında kıymet takdiri dışındaki işlemler sonradan tamamlanmak üzere ilgili idarenin istemi ile mahkemece yedi gün içinde o taşınmaz malın 10 uncu madde esasları dairesinde ve 15 inci madde uyarınca seçilecek bilirkişilerce tespit edilecek değeri, idare tarafından mal sahibi adına 10 uncu maddeye göre yapılacak davetiye ve ilanda belirtilen bankaya yatırılarak o taşınmaz mala el konulabilir. ÖZETLE: Acele kamulaştırma olağan kamulaştırma usulü değildir, yukarıdaki kanun hükmünde de gördüğümüz gibi yasada yer alan belirli hallerde uygulanan istisnai bir yoldur. Kamulaştırma Kanunu 27. Maddesinde gördüğümüz üzere 3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya aceleliğine Bakanlar Kurulunca karar alınacak hallerde veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda uygulanır. Bir taşınmaz acele kamulaştırma işlemine konu oluyorsa kamulaştırılmasında, kıymet takdiri dışındaki işlemler sonradan tamamlanmak üzere, ilgili idarenin istemi ile mahkemece yedi gün içinde o taşınmazın bilirkişilerce değeri tespit edilir ve bu bedel idare tarafından mal sahibi adına bankaya yatırılarak o taşınmaz mala el konulur. Tarafların bilirkişi raporuna karşı itirazlarını ileri sürme imkanları vardır, Mahkeme itirazları yerinde görürse ve gerekli görürse bilirkişiden ek rapor alınabilecektir. Hangi Hallerde Acele Kamulaştırma yapılabilir? 1) 3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanunu’nun uygulanması esnasında yurt savunmasının gerektirdiği haller: Seferberlik ve savaş halleri ile, henüz ilan edilmemiş olmakla birlikte savaş gerektirebilecek olağanüstü durumların varlığı halinde üstün kamu yararı dolayısıyla özel mülkiyete konu taşınmazların acele kamulaştırmasına karar verilebilir. 2) Bakanlar Kurulu’nun kamulaştırmanın acelelik gerektirdiği yönündeki kararları: Bakanlar Kurulu’nun kamu yararı ve kamu düzeninin korunması amacıyla taşınmazın acele kamulaştırmasına karar verme yetkisi mevcuttur. Bakanlar Kurulu her bir acele kamulaştırma talebini, durumun kendi şartları dahilinde ayrıca değerlendirip, takdir hakkını kullanmak suretiyle karar verebilir. Vurgulanması gereken noktalardan biri Bakanlar Kurulu’nun acele kamulaştırma kararı verme yetkisinin sınırsız olmadığı, mutlak ve keyfi uygulamaların önüne geçilmesi amacıyla Bakanlar Kurulu kararlarında birtakım usul ve şekil şartlarının aranmasıdır. Nitekim Danıştay’ın yerleşik içtihatlarında da Bakanlar Kurulunun bu yetkisinin keyfi ve sınırsız olmadığının altı çizilmektedir. Danıştay’ın acele kamulaştırma kararlarının hukuka uygunluğunu denetlerken kullandığı iki kriter vardır: a) Acele kamulaştırma gerektirecek olağanüstü koşulların gerçekleşip gerçekleşmediğinin tespiti b) Kamulaştırmanın acelelikle yapılmasının kamunun üstün yararına hizmet ettiğinin, aksi takdirde kamunun zarar göreceğinin ortaya konması 3) Özel kanunlarda öngörülen acele kamulaştırma yapılabilecek haller: Ülkenin ekonomik refahını konu alan birtakım kanuni düzenlemeler ile acele kamulaştırma yapılabileceği öngörülmüştür. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun Acele kamulaştırma başlıklı 27. maddesinde: 3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya aceleliğine Bakanlar Kurulunca karar alınacak hallerde veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olan taşınmaz malların kamulaştırılmasında kıymet takdiri dışındaki işlemler sonradan tamamlanmak üzere ilgili idarenin istemi ile mahkemece yedi gün içinde o taşınmaz malın 10 uncu madde esasları dairesinde ve 15 inci madde uyarınca seçilecek bilirkişilerce tespit edilecek değeri, idare tarafından mal sahibi adına 10 uncu maddeye göre yapılacak davetiye ve ilanda belirtilen bankaya yatırılarak o taşınmaz mala el konulabileceği kuralına yer verilmiştir. Anayasa'nın 13. ve 35. madde hükümleri uyarınca mülkiyet hakkının kamu yararı amacıyla Anayasa'ya uygun olarak yasayla sınırlandırılması mümkündür. Ancak buna ilişkin düzenlemeler öncelikle kamu yararına dayanmalıdır. Buna göre, bir taşınmaz üzerindeki mülkiyet hakkının kamulaştırma yolu ile kaldırılması (mülkiyetin el değiştirmesi) kamu yararının karşılanması zorunluluğunun özel mülkiyet hakkının korunmasından üstün tutulması şartına bağlıdır. Bu çerçevede, 2942 sayılı Yasanın 27. maddesi incelendiğinde, kamulaştırma işlemlerinde öngörülen yöntemlerin bir kısmının uygulanmayarak taşınmaza acele el konulabilmesi yolu istisnai olarak başvurulabilecek bir yöntem olarak düzenlendiğinden, madde hükmü ile üç durumda acele kamulaştırma yolu ile taşınmaza el konulmasına olanak tanınmıştır. Bu koşullardan ikisi Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya özel kanunlarda öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olması halleri şeklinde açıkça sayılmak suretiyle üstün kamu yararının ve kamu düzeninin korunmasının gerçekleştirilmesi amacıyla acele kamulaştırma yoluna gidilebileceği belirtilmiştir. Bu kapsamda üçüncü koşul olan aceleliğine Bakanlar Kurulunca karar verilebilmesi için de kamu yararı ve kamu düzenine ilişkin olma halinin maddede yer alan diğer iki koşula paralel nitelik taşıması gerekmektedir. Dosyanın incelenmesinden, uyuşmazlık konusu taşınmazın büyük kısmının yola isabet ettiği ve karayolu alt geçidi yapılması amacıyla tümünün kamulaştırmaya dahil edildiği ve Demiryolu Boğaz Tüp Geçişi İnşaatı ve Marmaray projesi kapsamında kalan hizmetlerin finansmanını karşılamak amacıyla ikraz anlaşmasının imzalandığı, yapılan ihale sonucunda işe başlandığı, projenin gerçekleştirilebilmesi için gerekli kamulaştırma işlemlerinin Ulaştırma Bakanlığı tarafından yapıldığı, işin öngörülen sürede tamamlanabilmesi, sözleşme kapsamında belirtilen sürelerde yer tesliminin yapılabilmesi ve gecikmeden dolayı işin yüklenicisine ilave ödemeler yapılmaması için acele kamulaştırma yapılmasının Ulaştırma Bakanlığınca istenmesi üzerine dava konusu işlemin tesis edildiği anlaşılmıştır. Bu durumda, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 27. maddesinde belirtilen acele kamulaştırma şartının gerçekleştiği anlaşıldığından tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır. (DANIŞTAY 6. DAİRE 2008/6014 E.,2010/4866 K.) İsmail Yıldırım Hukuk Bürosu olarak Adalar, Ataşehir, Beykoz, Çekmeköy, Kadıköy, Kartal, Maltepe, Pendik, Sancaktepe, Sultanbeyli, Şile, Tuzla, Ümraniye, Üsküdar, Arnavutköy, Avcılar, Bağcılar, Bahçelievler, Bakırköy, Başakşehir, Bayrampaşa, Beşiktaş, Beylikdüzü, Beyoğlu, Büyükçekmece, Çatalca, Esenler, Esenyurt, Eyüp, Fatih, Gaziosmanpaşa, Güngören, Kâğıthane, Küçükçekmece, Sarıyer, Silivri, Sultangazi, Şişli, Zeytinburnu bölgeleri ile Bursa ve Kocaeli şehirlerindeki ayrıca İzmit,Darıca ile Gebze bölgesindeki müvekkillerimize hizmet vermekteyiz. Daha detaylı bilgi edinmek için Avukat İsmail Yıldırım Hukuk Bürosu iletişim bölümünden iletişime geçebilirsiniz.