İŞ SÖZLEŞMELERİNDE İŞÇİ ALEYHİNE CEZAİ ŞART GEÇERLİ MİDİR?
İŞ SÖZLEŞMELERİNDE CEZAİ ŞART- İSTANBUL AVUKATI İş sözleşmelerine gerek işçi gerekse fesih hakkını sınırlandırmak amacıyla cezai şart konulabilmektedir. Cezai şartın borçlunun kişilik haklarına, kanuna ve ahlaka aykırı olmayacak bir şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Bununla birlikte belirtmek gerekir ki iş sözleşmelerine eklenecek cezai şartlar ekonomik olarak daha güçsüz olan işçi lehine sınırlandırılmıştır. İşçinin ekonomik açıdan işverene bağlı olması nedeniyle işverenin sınırsız ve arzuladığı şekilde işçi lehine ağır cezai şartlar koyması engellenmiştir. İşçi aleyhine düzenlenen cezai şarta Yargıtay bazı sınırlamalar getirmiştir. İşveren bu sınırlamalara aykırı şekilde sözleşmeye cezai şart eklerse bu durumda cezai şart geçersiz sayılmaktadır. Yargıtay’ın cezai şartı değerlendirirken 2 temel ölçütü vardır: KARŞILIKLILIK: Cezai şartta karşılıklılık ilkesinin esas alınması sözleşmenin her iki taraf için de cezai şart öngörmüş olması ve miktarın taraflar açısından dengeli şekilde belirlenmiş olmasını ifade etmektedir. “Cezai şart 818 Sayılı Borçlar Kanunun 158 – 161. maddeleri arasında, yeni 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 179-182. maddeleri arasında düzenlenmiş olup, İş Kanunlarında konuya dair bir hükme yer verilmemiştir. İş hukuku açısından Borçlar Kanunun sözü edilen hükümlerini uygulamakla birlikte, Dairemizce bazı yönlerden iş hukukuna özgü çözümler üretilmiştir. İş hukukunda “İşçi Yararına Yorum İlkesi”nin bir sonucu olarak sadece işçi aleyhine yükümlülük öngören cezai şart hükümleri geçersiz sayılmış ve bu yönde yerleşmiş içtihatlar öğretide de benimsenmiştir. “Cezai şartın işçi ve işveren hakkında ve iki taraflı olarak düzenlenmesi gereği, işçi aleyhine kararlaştırılan cezai şartın işveren aleyhine kararlaştırılandan daha fazla olmaması sonucunu da ortaya koymaktadır. Başka bir anlatımla işçi aleyhine olarak belirlenen cezai şartın, koşulları ve ceza miktarı bakımından işverenin sorumluluğunu aşması düşünülemez. İki taraflı cezai şartta işçi aleyhine bir eşitsizlik durumunda, cezai şart hükmü tümden geçersiz olmamakla birlikte, işçinin yükümlülüğü işverenin sorumlu olduğu miktarı ve halleri aşamaz.” (YARGITAY 22. HUKUK DAİRESİ E. 2016/19833 K. 2019/18334) ÖZETLE YARGTAY’IN YERLEŞMİŞ UYGULAMALARINA GÖRE İŞÇİ VE İŞVEREN YARARINA UYGUN GÖRÜLMÜŞ CEZAİ ŞARTIN HER İKİ TARAF İÇİN DE MEVCUT OLMASI AYNI ZAMANDA DENK OLMASI GEREKMEKTEDİR. BİR DİĞER DEYİŞLE İŞÇİ ALEYHİNE DAHA AĞIR BİR ŞART SÖZ KONUSUYSA İŞÇİNİN SORUMLULUĞU İŞVERENİNKİNDEN AĞIR OLAMAZ. BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ: Bu konuda Yargıtay kararları çok açıktır. Sözleşmenin süresinden önce feshi koşuluna bağlı cezai şart ancak taraflar arasındaki iş sözleşmesi belirli süreli olduğu takdirde geçerlidir. Belirsiz süreli iş sözleşmesinde cezai şart düzenlemesinin hukuken mümkün değildir. “Gerek belirli gerekse belirsiz iş sözleşmelerinde, cezai şart içeren hükümler, karşılıklılık prensibinin bulunması halinde kural olarak geçerlidir. ANCAK, SÖZLEŞMENİN SÜRESİNDEN ÖNCE FESHİ KOŞULUNA BAĞLI CEZAİ ŞARTIN GEÇERLİ OLABİLMESİ İÇİN, TARAFLAR ARASINDAKİ İŞ SÖZLEŞMESİNİN BELİRLİ SÜRELİ OLMASI ZORUNLUDUR. Asgari süreli iş sözleşmelerine de aynı şekilde hükümler konulması mümkündür...”(Yargıtay 7. Hukuk Dairesi, 2014/4793 E., 2014/12770 K., 09.06.2014 tarihli kararı) İş sözleşmeleri, iş sözleşmesine eklenen cezai şart hükümleri, iş sözleşmesinin feshi, işe iade konuları hakkında daha detaylı bilgi edinmek için Avukat İsmail Yıldırım Hukuk Bürosu iletişim bölümünden iletişime geçebilirsiniz. İsmail Yıldırım Hukuk Bürosu olarak Adalar, Ataşehir, Beykoz, Çekmeköy, Kadıköy, Kartal, Maltepe, Pendik, Sancaktepe, Sultanbeyli, Şile, Tuzla, Ümraniye, Üsküdar, Arnavutköy, Avcılar, Bağcılar, Bahçelievler, Bakırköy, Başakşehir, Bayrampaşa, Beşiktaş, Beylikdüzü, Beyoğlu, Büyükçekmece, Çatalca, Esenler, Esenyurt, Eyüp, Fatih, Gaziosmanpaşa, Güngören, Kâğıthane, Küçükçekmece, Sarıyer, Silivri, Sultangazi, Şişli, Zeytinburnu bölgeleri ile Bursa ve Kocaeli şehirlerindeki ayrıca Darıca ile Gebze bölgesindeki müvekkillerimize hizmet vermekteyiz.